Levenstestament: wat is dat?
Een ongeluk, een ziekte of simpelweg ouderdom: soms komt er een moment waarop je niet meer zelf beslist. Een levenstestament zorgt ervoor dat jouw wensen dan alsnog worden uitgevoerd. Jouw geldzaken, medische zorg en persoonlijke belangen worden geregeld op de manier zoals jij dat wil. Maar wat is precies een levenstestament? Hoe stel je er een op? En waar moet je op letten? Lees er alles over op deze pagina.
Wat is een levenstestament?
Een levenstestament geeft je controle over jouw toekomst, ook op het moment dat je zelf niet meer in staat bent om te beslissen. Hiermee voorkom je dat anderen – of zelfs de rechter – keuzes maken die niet aansluiten bij jouw wensen. In dit document wijs je een betrouwbare persoon aan die namens jou beslissingen neemt. Deze persoon wordt een vertrouwenspersoon of een gemachtigde genoemd.
Wat staat er in een levenstestament?
In een levenstestament neem je de zaken op die jij belangrijk vindt. Je bepaalt dus zelf wat er in het levenstestament komt te staan. Meestal gaat het om:
- Financiële belangen: Als je zelf niet meer in staat bent om je geldzaken te beheren, dan moet iemand anders dat voor jou doen. Denk aan het beheren van je uitgaven, beslissingen maken over je bezittingen of belastingzaken afhandelen. Je wijs een financieel vertegenwoordiger aan, die gemachtigd is om, tot op zekere hoogte, namens jou over je financiën te beschikken.
- Medische belangen: In je levenstestament leg je medische wilsverklaringen vast, waarin je beschrijft welke medische zorg je wel en niet wilt ontvangen. Ook wijs je een medisch vertegenwoordiger aan, die medische beslissingen voor jou neemt en jouw wensen naleeft.
- Persoonlijke belangen: Ook persoonlijke wensen leg je vast in het levenstestament, bijvoorbeeld belangrijke activiteiten die je zo lang mogelijk wil blijven doen, of wie er voor je huisdieren zorgt.
De betrokken notaris helpt je om over alle mogelijke scenario's na te denken en zorgt dat al jouw wensen duidelijk geformuleerd worden in het levenstestament.
Waarom is een levenstestament nodig?
Veel mensen stellen het opmaken van een levenstestament uit, omdat ze denken dat het nu nog niet nodig is. Maar stel je voor dat je door ziekte of een ongeluk tijdelijk of blijvend niet meer voor jezelf kunt beslissen. Zonder vastgelegde afspraken wijst de rechter een bewindvoerder of mentor aan. Dit kan zomaar iemand zijn die jij niet zelf zou kiezen.
Dit zijn de voordelen van een levenstestament:
- Je behoudt de regie: Je bepaalt wat er gebeurt als je niet meer in staat bent om jouw wensen en belangen uit te drukken. Zo voorkom je bijvoorbeeld dat je in een zorginstelling terechtkomt die niet bij je past.
- Voorkomt problemen: Je voorkomt dat jouw naasten het oneens worden of ruzie krijgen over jouw zorg of financiële zaken. Familieleden hoeven niet naar de rechter om toestemming te vragen voor belangrijke beslissingen.
- Bescherming tegen misbruik: Duidelijke afspraken zorgen ervoor dat niemand zomaar beslissingen neemt over jouw geld en eigendommen.
Een levenstestament voorkomt onzekerheid, conflicten en verkeerde beslissingen. Dat geeft rust, zowel voor jezelf als voor je naasten.
Hoe stel je een levenstestament op?
Een levenstestament moet officieel worden vastgelegd bij een notaris. Dit zijn de stappen:
- Bedenk wat je wilt: Maak een lijst van zaken die je geregeld wilt hebben. Gebruik de checklist hieronder om te zorgen dat je niks over het hoofd ziet.
- Kies een vertrouwenspersoon: Wijs een partner, familielid of vriend(in) aan als gemachtigde. Kies een persoon die je vertrouwt om jouw belangen te behartigen en die goed op de hoogte is van jouw wensen. Het is gebruikelijk om verschillende personen aan te wijzen voor verschillende beslissingen: bijvoorbeeld een persoon die jouw geldzaken regelt en een persoon die medische beslissingen neemt als je dat zelf niet meer kunt. Het is belangrijk dat je voor elke specifieke verantwoordelijkheid maar één persoon aanwijst, om onenigheden te voorkomen. Wel is het mogelijk om een extra vertrouwenspersoon aan te wijzen voor het geval de eerste vertrouwenspersoon niet meer bereid of in staat is om dingen voor jou te beslissen of regelen op het moment dat dat nodig is.
- Bespreek je wensen: Ga in gesprek met de persoon of personen die je aanwijst. Zorg dat je vertrouwenspersoon begrijpt wat jij belangrijk vindt. In het geval van een medische machtiging, is het goed om een gesprek te plannen met de vertrouwenspersoon en de uitvoerend arts.
- Kies een notaris: Kies bij voorkeur een notaris die gespecialiseerd is in levenstestamenten of hier voldoende ervaring mee heeft. Een goede notaris geeft duidelijke uitleg over je mogelijkheden en denkt met je mee. Op deze pagina vind je de top 10 notarissen in jouw omgeving die kennis hebben van het opstellen van een levenstestament. Vraag eenvoudig offertes aan en kies een notaris die bij je past.
- Levenstestament opstellen: Heb je een betrouwbare notaris gevonden voor je levenstestament? Dan ga je langs op kantoor. De notaris stelt het levenstestament voor je op en legt hierin vast wat jouw wensen zijn en wie mag beslissen over zaken die niet expliciet in het levenstestament vermeld staan.
- Toezichthouder aanwijzen: Je kunt de notaris of iemand anders aanwijzen als toezichthouder, die controleert dat de wensen die je in het levenstestament hebt vastgelegd ook zodanig worden uitgevoerd. Je kunt bijvoorbeeld eisen dat je vertrouwenspersoon jaarlijks verantwoording aflegt bij de toezichthouder, of dat specifieke beslissingen alleen in overleg met de toezichthouder worden genomen. De betaling hiervoor leg je vast in het levenstestament.
- Bewaar het levenstestament goed: Je levenstestament wordt geregistreerd in het Centraal Levenstestamentenregister. Op die manier hebben belanghebbenden, zoals zorginstellingen of overheidsinstanties, toegang wanneer dat nodig is. In je levenstestament geef je aan welke instanties je levenstestament mogen inzien. Toch is het goed om ook zelf een afschrift van je levenstestament te bewaren in je eigen administratie.
Levenstestament checklist
In je levenstestament neem je alle zaken op die jij belangrijk vindt. De onderstaande checklist geeft een compleet overzicht van alle zaken die je vastlegt in een levenstestament. Gebruik deze punten om na te denken over je wensen en belangen.
Financiële beslissingen
- Vaste lasten: Zorg ervoor dat iemand gemachtigd is om huur/hypotheek, energie, verzekeringen en andere vaste lasten te beheren.
- Persoonsgebonden budget: Als er sprake is van een persoonsgebonden budget, leg dan vast hoe dit besteed wordt, bijvoorbeeld voor zorg of ondersteuning.
- Schenkingen: Geef aan of en hoe je vermogen geschonken mag worden, inclusief limieten en voorwaarden. Denk aan het voortzetten van maandelijkse of jaarlijkse schenkingen aan goede doelen. Maar ook aan het schenken van een deel van je vermogen aan toekomstige nabestaanden, om erfbelasting te voorkomen.
- Belastingen: Wijs iemand aan die je belastingaangiftes en andere fiscale verplichtingen afhandelt.
- Bezittingen: Leg vast wat er met je huis, auto en andere bezittingen moet gebeuren. Mogen deze verkocht worden, en onder welke omstandigheden?
- Zakelijk: Heb je een onderneming? Leg vast wie zakelijke beslissingen mag nemen en hoe je bedrijf voortgezet wordt.
Medische beslissingen
- Medische behandelingen: In je levenstestament geef je aan welke medische behandelingen je wel of niet wilt ontvangen. Wil je alle mogelijke behandelingen om zo lang mogelijk te blijven leven? Of wil je bepaalde behandelingen, zoals antibiotica of pijnstilling, maar geen ingrijpende operaties of kunstmatige beademing? Je kunt er ook voor kiezen om medische behandeling volledig te weigeren.
- Reanimatie: Wil je dat medische hulpverleners je reanimeren als je hart of ademhaling stopt? Reanimatie redt levens, maar brengt ook risico’s met zich mee, zoals hersenschade of lichamelijke beperkingen. In je levenstestament bepaal je of je reanimatie wel of niet toestaat.
- Euthanasie: Geef aan of je euthanasie overweegt in bepaalde situaties, bijvoorbeeld bij ondraaglijk lijden zonder uitzicht op verbetering. Een euthanasieverzoek moet voldoen aan de wettelijke eisen en besproken worden met een arts. Het is belangrijk om hierover een wilsverklaring op te stellen.
- Medische volmacht: Je wijst een vertrouwenspersoon aan die namens jou medische beslissingen mag nemen als je dat zelf niet meer kunt. Deze persoon moet jouw wensen respecteren en beslissingen nemen in lijn met je levenstestament. Het is verstandig deze volmacht te bespreken met de aangewezen persoon en je arts.
Persoonlijke belangen
- Wonen en persoonlijke verzorging: Geef aan waar je wilt wonen, bijvoorbeeld thuis of in een verzorgingstehuis, en hoe je persoonlijke verzorging geregeld wordt.
- Huisdieren: Heb je huisdieren? Wijs iemand aan die voor ze zorgt als jij dat zelf niet meer kan.
- Activiteiten: Beschrijf welke hobby’s en sociale activiteiten belangrijk voor je zijn en hoe je deze graag wilt voortzetten.
- Religie: Geef aan welke religieuze rituelen of tradities je belangrijk vindt en wilt laten naleven.
- Overlijden: In je levenstestament noteer je eventueel ook wensen rondom je uitvaart en wat er gebeurt met je lichaam op het moment dat je overlijdt. Denk aan orgaandonatie, de voorkeur voor een begrafenis of een crematie, en andere laatste wensen.
Nadelen levenstestament
Er zitten ook risico’s aan een levenstestament, vooral als er dingen niet goed geregeld zijn. Denk aan de volgende punten:
- Misbruik van macht: Degene die je aanwijst als vertrouwenspersoon krijgt veel verantwoordelijkheid. Kies iemand die je écht vertrouwt.
- Onduidelijke instructies: Vage formuleringen of onduidelijke afspraken kunnen leiden tot conflicten of verkeerde beslissingen. Ga naar een vakkundige notaris die jouw wensen duidelijk vastlegt.
- Verouderde informatie: Soms raakt een levenstestament na verloop van tijd achterhaald. Ga opnieuw naar de notaris en laat je levenstestament aanpassen als je situatie verandert.
- Kosten: Het opstellen van een levenstestament kost geld. De kosten voor een levenstestament variëren van € 200,- tot € 850,-, afhankelijk van de ervaring en expertise van de notaris.
Een levenstestament is een zeer krachtig juridisch document, dat letterlijk over jouw leven en welzijn beschikt. Schakel dus een betrouwbare en gekwalificeerde notaris in voor deze belangrijke taak.
Veelgestelde vragen over het opstellen van een levenstestament
Heb je nog vragen over wat een levenstestament precies inhoudt, waarom een levenstestament belangrijk is en hoe je een levenstestament opstelt bij een notaris? Hieronder beantwoorden we een aantal veelgestelde vragen, zodat jij een weloverwogen beslissing neemt.
Is een levenstestament onzin?
Is een levenstestament wel nodig? Sommige mensen denken dat een levenstestament overbodig is. Ze vertrouwen erop dat hun partner of kinderen alles regelen. Maar zonder officiële vastlegging kunnen er problemen ontstaan. Banken mogen bijvoorbeeld niet zomaar iemand toegang geven tot jouw rekeningen. Ook artsen twijfelen bij medische beslissingen als duidelijke richtlijnen ontbreken. Een levenstestament voorkomt onzekerheid en garandeert dat jouw wensen gevolgd worden.
Wat is het verschil tussen testament en levenstestament?
Een levenstestament wordt ook wel een testament bij leven genoemd. Dat is omdat de beslissingen die staan opgenomen in een levenstestament van toepassing zijn op zaken die spelen terwijl je zelf in leven bent. Bijvoorbeeld welke medische zorg je wel en niet wilt, wie beslissingen maakt over je uitgaven en op welke manier. Een gemachtigde beslist niet wat er met je geld en bezittingen gebeurt als je overlijdt - dit soort zaken worden opgenomen in een testament.
Wat regel je in een levenstestament?
In een levenstestament zet je welke afspraken je wilt maken over wat er met jou en je bezittingen gebeurt als je hier zelf geen beslissingen meer over kunt maken, bijvoorbeeld vanwege medische redenen zoals dementie of een coma. Een levenstestament heeft meestal betrekking op je financiën, medische zorg en persoonlijke wensen. In het levenstestament wijs je vertrouwenspersonen aan die deze zaken voor je regelen en namens jou beslissingen mogen maken.
Kan ik een levenstestament zelf opstellen?
Een levenstestament moet altijd worden opgesteld door een notaris. De notaris registreert jouw levenstestament in het Centraal Levenstestamentenregister. Alleen dan is het levenstestament rechtsgeldig en weet je zeker dat je wensen goed worden uitgevoerd. Het is wel verstandig om zelf van tevoren goed na te denken over welke zaken je belangrijk vindt en een lijst op te stellen van keuzes die je wilt opnemen in het levenstestament. Dit bespaart tijd bij de notaris, waardoor de kosten mogelijk lager uitvallen.
Wat is een goed levenstestament?
Een levenstestament is een krachtig document. Denk daarom goed na over:
- De juiste vertrouwenspersoon: Deze persoon krijgt veel verantwoordelijkheid. Denk goed na aan wie je dit toevertrouwt.
- Duidelijke afspraken: Wees specifiek, zodat er geen misverstanden ontstaan.
- Regelmatige controle: Situaties veranderen. Kijk elke paar jaar of je levenstestament nog bij je past en laat het zo nodig updaten door een notaris.
- Notariskeuze: Niet iedere notaris is even ervaren met levenstestamenten. Kies iemand die de juiste ervaring en expertise heeft. Een goede notaris neemt uitgebreid de tijd om jouw wensen met je door te spreken en legt op een duidelijke manier uit wat jouw mogelijkheden zijn.
